Hangisi Doğru?

Günlerdir bir dizi üzerine konuşup duruyoruz. Ben tarihi dinlemeyi çok severim. Nedense okumak zor gelir, hal böyle olunca gördüğüm bütün tarihi dizileri, filmleri takip etmeye çalışırım. Şakir Paşa Ailesi de bunlardan biri… Bazen toplumun kaosundan, gelecek kaygısından uzaklaşmak gerekiyor, zira yaşadığımız hiçbir şey kolay değil, sorunlarla başa çıkmak için bazen aklımızı dağıtmaya ihtiyaç duyuyoruz, mesela pazar günleri en sevdiğim… Magazin programları, boş boş ekrana bakmak bana iyi geliyor… Eğer böyle yapmazsak inanın iki gün de akıl melikelerimizi çoktan yitirmiş oluruz.     Gelelim bu meşhur aileye… Gerçek bir hayat hikâyesi olduğu ve senaryonun torunların kitaplarından uyarlandığı söylenmişti. Evet, gelin kayınbaba ilişkisinde ben de “keşke üstün körü geçselerdi ”diye düşünmeden edememiştim, zira zaten bu tür çirkinliklerle en üst seviyeye çıkmış bir toplum dinamiği varken, bu tür gerçeklerle de doğallaşması endişelendirmişti beni… Bir şekilde bu olay gündem oldu. E.. benim başım kel mi? Bende merak ettim bu aileyi, mesela Cevat Şakir neden sürgüne yollanmıştı? Gerçekten gelin kayınbaba ilişkisi yaşanmış mıydı? Yoksa doğru bulmasam da güçlü bir adama hayranlık mıydı? Ailenin o dönemde oldukça fazla sanatçı çıkarması zaten aykırı olduklarını gösteriyordu da aile bu derece marjinal mıydı? Aklımda deli deli sorularla bunların hepsini yapay zekâya sordum. Yapay zekânın en sevdiğim özelliği varsayımlarla değil belgelerle cevap vermesi.Bakın önüme nasıl sonuçlar çıktı;
Şakir Paşa Ailesi, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında etkili olmuş, çok yönlü ve entelektüel bir aile olarak bilinir. Ailenin hikâyesi, devlet adamı, asker, sanatçı, yazar ve düşünür gibi farklı kimliklere sahip bireyleriyle Türk kültür ve sanat tarihine önemli katkılar sunar.
Ailenin Kökeni ve Öne Çıkan Kişiler
Şakir Paşa (1855-1914): Ailenin temel figürüdür. Asker kökenli olup II. Abdülhamid döneminde önemli görevlerde bulunmuştur.
Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı): Ailenin en meşhur isimlerinden biridir. Yazar ve düşünürdür, özellikle Bodrum’a sürgünü ve Ege’ye olan tutkusu ile tanınır.
Füreya Koral: Türkiye’nin ilk çağdaş seramik sanatçılarından biridir. Modern Türk seramik sanatının öncüsüdür.
Aliye Berger: Gravür sanatında öncü bir isimdir ve Türkiye’nin ilk kadın gravür sanatçılarından sayılır.
Şirin Devrim: Tiyatrocu ve yazar, Türkiye’nin ilk kadın sahne yönetmenlerinden biridir.
Selim Turan: Ressam ve Paris ekolünün önemli temsilcilerindendir.
Ailenin Trajik ve Renkli Hikâyesi
Şakir Paşa Ailesi’nin hikâyesi, sadece başarılarla değil, derin aile içi çatışmalar, trajediler ve ilginç kişisel hikâyelerle de doludur. Aile üyelerinin bir kısmı Osmanlı’nın son döneminde doğmuş, modernleşme sancılarını birebir yaşamış ve bu süreçleri eserlerine yansıtmıştır.Örneğin: Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir), bir yazısı nedeniyle ailesinden uzaklaştırılmış ve Bodrum’a sürgün edilmiştir. Bu sürgün, onun doğayla ve denizle olan tutkusunu ortaya çıkarmış ve Türk edebiyatında Ege kıyılarının büyüsünü anlatan eserleriyle tanınmasını sağlamıştır.

Ailenin kadınları, Füreya, Aliye ve Şirin, Cumhuriyet’in modernleşme sürecinde sanat alanında kendilerine yer bulmuş, erkek egemen bir dönemde yaratıcı kimlikleriyle öne çıkmıştır.

Aile Albümü ve Kültürel Miras
Şakir Paşa Ailesi’nin hikâyesi, sadece bireysel başarılarla değil, aynı zamanda modern Türk sanatının ve kültürünün temellerini atan bir ailenin kolektif hikâyesi olarak da değerlendirilir. Aileye dair en kapsamlı çalışma, “Şakir Paşa Ailesi: Bir Hanedanın Çöküşü ve Türkiye’nin Modernleşmesi” adlı kitaptır. Bu kitap, ailenin kişisel mektupları, anıları ve sanat eserleri üzerinden bir dönemin panoramasını çizer.
Cevat Şakir Kabaağaçlı neden sürgün oldu ve babasını neden vurdu?
Cevat Şakir Kabaağaçlı, nam-ı diğer Halikarnas Balıkçısı, 1925 yılında bir yazısı nedeniyle sürgün edilmiştir.
Sebebi: Cevat Şakir, Resimli Hafta dergisinde yayımlanan bir yazısında, asker firarilerini ve asker kaçaklarını insancıl bir dille anlatmış, onlara bir nebze anlayış göstermiştir. Bu yazı, dönemin yönetimi tarafından askerlikten soğutmak ve devlet otoritesine karşı gelmek olarak yorumlanmış ve kendisi Bodrum’a sürgün edilmiştir.

Cezasını çektiği Bodrum’a âşık olmuş, buradan ilham alarak da Halikarnas Balıkçısı mahlasıyla yazmaya başlamıştır. Bu sürgün, edebi kariyerinde de dönüm noktası olmuştur.

Cevat Şakir Kabaağaçlı, namıdiğer “Halikarnas Balıkçısı”, babasını öldürmesiyle ilgili olay oldukça dikkat çekicidir. 1910 yılında, henüz genç bir adamken babası Mehmet Şakir Paşa’yı bir tartışma sonucu vurdu ve ölümüne sebep oldu.
Nedenine gelince: Cevat Şakir’in babası oldukça otoriter, baskıcı ve disiplinli biriydi. Aile içinde uzun süredir süregelen anlaşmazlıklar vardı. Olayın kesin sebebi tam olarak netleşmemekle birlikte, büyük ölçüde aile içi şiddet, baskı ve kuşak çatışması gibi sebeplerin bu trajediye yol açtığı söylenir. Bazı kaynaklar, babasının annesine ve aile üyelerine kötü davrandığını, bu yüzden Cevat Şakir’in bir öfke patlamasıyla silaha sarıldığını iddia eder.
Sonuç:Bu olaydan sonra Cevat Şakir kısa bir süre hapis yattı. Ancak bu trajedi, onun hayatında önemli bir kırılma noktası oldu. Daha sonra edebiyata yönelerek Türk edebiyatının en önemli kalemlerinden biri haline geldi.

Şakir Paşa’nın geliniyle bir ilişkisi oldu mu? Çok ilginç bir soruya değindiniz(yapay zeka bana söylüyor). Bu konuda net ve kesin bir tarihsel belge ya da kanıt yoktur. Ancak, Halikarnas Balıkçısı olarak tanınan Cevat Şakir Kabaağaçlı’nın ailesi, yani ünlü Şakir Paşa Ailesi, Osmanlı’nın son döneminde ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında oldukça renkli ve sıra dışı yaşamlarıyla tanınan bir ailedir.

Cevat Şakir’in eşi (İtalyan asıllı olduğu bilinen) Lucia ile kayınpederi Şakir Paşa arasında bir ilişki yaşandığına dair kesin bir kanıt bulunmamaktadır. Ancak bazı biyografik eserlerde ve sözlü anlatımlarda, bu ailenin iç ilişkilerinde çalkantılı durumlar olduğu, ev içinde karmaşık ve zaman zaman skandal denebilecek olaylar yaşandığı anlatılır.

Yine de, Cevat Şakir’in karısı Lucia ile Şakir Paşa arasında bir ilişki yaşandığına dair tarihçiler veya güvenilir kaynaklar tarafından doğrulanmış bir bilgi mevcut değil. Bu daha çok spekülatif söylentiler ya da edebi anlatılarda yer alır.
Skandallarla dolu aile
1. Cevat Şakir’in (Halikarnas Balıkçısı) Sürgünü Şakir Paşa’nın oğlu olan Cevat Şakir Kabaağaçlı, yazdığı bir hikâye nedeniyle “vatana ihanet” suçlamasıyla İstiklal Mahkemesi’nde yargılanır ve Bodrum’a sürgün edilir. Bu olay, dönemin basınında büyük yankı uyandırmış ve aile için bir utanç vesilesi olarak görülmüştür.

Ancak Cevat Şakir, bu sürgünü avantaja çevirerek Bodrum’u ve Ege kıyılarını tanıtan eserleriyle ünlü “Halikarnas Balıkçısı” kimliğine kavuşmuştur.
2. Şirin Devrim’in Boşanması ve Özgür Hayatı Ailenin kadınlarından Şirin Devrim, dönemin Osmanlı ve erken Cumhuriyet değerlerine göre oldukça modern ve özgür bir yaşam tarzı benimsemiş, birkaç kez evlenip boşanmış, tiyatro sanatçısı olarak sahneye çıkmış ve Amerika’da kariyer yapmıştır. Bu da dönemin tutucu çevrelerinde “skandal” olarak değerlendirilmiştir.

3. Fahrelnissa Zeid’in Sanatla Anılan Çılgın Hayatı Ailenin diğer bir önemli ismi olan ressam Fahrelnissa Zeid, Avrupalı aristokratlarla yakın ilişkiler kurmuş, bohem ve sıra dışı yaşamıyla Osmanlı geleneklerine meydan okumuştur. Onun sanatı ve özel hayatı da zaman zaman “aile skandalı” olarak algılanmıştır.

4. Ailenin Modernleşme ve Batılılaşma Çatışmaları Genel olarak Şakir Paşa ailesi, Osmanlı’nın gelenekçi aristokrasisiyle modernleşme ve Batılılaşma arasında sıkışmış bir aile olarak da bilinir. Bu süreçte yaşadıkları kuşak çatışmaları, kadınların sahneye çıkması, yurt dışında evlilikler yapmaları gibi durumlar, toplumun gözünde “skandal” olarak algılanmıştır.

Özetle Aile, skandallardan çok “öncü ve sıra dışı” bireyleriyle tanınır. Osmanlı aristokrasisinin içinden çıkıp Cumhuriyet’in modern bireylerine dönüşen bu ailede, bireysel özgürlükler, sanat tutkusu ve cesur yaşam tarzları sık sık toplumun dedikodu malzemesi olmuştur.
 Son söz: Bilgileri ne kadar kısaltsam da oldukça uzun bir yazı oldu farkındayım ancak bu kadar renkli ve ilklere imza atmış bir ailenin sayfalarca geçmiş bilgilerini bulmak mümkün. Ne acıdır ki bu derece ün yapmış ve ilklerle topluma ışık tutmuş bir aileden bize kalacak tek hatıra, gelin kayınbaba ilişkisi olacak. Avukat olan kız kardeşim bana hep şunu der “abla lafla değil belgelerle gel bana, mahkeme belgelere bakar” Anlayacağınız bu durumda “hissettim, öyle düşündüm, böyle sandım” larla değil kanıtlılarla senaryoyu düzenlemiş olsalardı, farazi olanı da fulü hale getirselerdi galiba bir dizi için bu derece tantana olmayacaktı. Gerçi böyle bir patırtı yüzünden bizlerde merak edip ailenin geçmişini araştırmış olduk. Bilginin kötüsü iyisi olmazmış… Şimdilik her zaman olduğu gibi hoşça kalın, akıl ve beden sağlığınızı korumaya çalışın!