Çocuğunuza sınır koyma

Selin Zeynep Yıldız

psk.selinyalcin@gmail.com

Ebeveynlerin, çocuklarına bir kural veya beklentiyi öğretebilmek için kullandıkları süreci sınır koyma olarak adlandırmaktayız. Bu süreçte her bir ebeveyn farklı yöntem kullanabilmektedir fakat çocuğumuza mesajımızı vermek için hepimiz aynı araçları kullanırız. Bunlar; Sözler ve davranışlardır. Bu iki mesajdan herhangi biri net olmadığında iletişimde kopukluk olabilmektedir. Örneğin; ‘’Yemekten önce oyuncaklarını toplamalısın.’’ dediğimizde çocuk oyuncaklarını toplamadan yemeğe gidiyor, onun görevini anne yapıyorsa sözlerimiz ve davranışlarımız uyuşmamakta, çocuğumuz koymak istediğimiz kural ve ondan beklediğimiz şey hakkında karmaşık-belirsiz bir mesaj almaktadır. Sözlerimiz ‘’Oyuncaklarını topla.’’ derken, davranışımız ‘’Oyuncaklarını toplamasan da olur demektedir.’’
Çocuklar, yaşadıkları dünyanın kurallarını anlamaya ihtiyaç duyarlar. Anne-babalarının ve diğer insanların onlardan neler beklediğini, onların gözünde durdukları yeri, sınırları ne kadar çok zorlayabileceklerini ve sınırları aşarsa neler olacağını bilmek isterler. Sınırların etkili bir şekilde belirlenmediği evlerde büyüyen çocuklar, dış dünyaya açıldıklarında çatışmalar, reddedilmeler ve olumsuz tepkilerle karşılaşabilirler. Çocuklar, bizim kurallarımız ve beklentilerimiz konusunda net ve açık mesajlar almalıdır ki doğru davranışlar sergileyebilsinler.
Peki, çocuğunuza nasıl sınır koyabilirsiniz?
⦁ ‘Sınırlı seçenekler verme’ yöntemi: Çocuklar seçenek sunulduğunda verilen yönergelere daha çabuk uyum sağlayabilmektedirler. Bunu yaparken 2 ya da 3 seçenekten fazlasını sunmamalısınız. Örneğin; evde top oynamasını istemediğiniz çocuğunuza ‘’ Ya bahçede oynarsın ya da topunu almam gerekir. Hangisini seçiyorsun?’’ gibi 2 seçenek sunarak tercihi ona bırakabilirsiniz. Seçenekleri kesin olarak belirlemeli, açık kapı bırakmamalısınız. Çocuğunuz seçmiş olduğu seçeneği yapmazsa kurallarınızı destekleyen -sonuca katlanma- yöntemini uygulamalısınız. Ayrıca seçenek sunduktan sonra mutlaka ‘Hangisini seçiyorsun?’ diye sormalısınız. Bu, karar veren ve seçim yapan kişinin çocuğunuz olmasını sağlayacaktır.
⦁ ‘Kısa ve açık cümleler’ kurun: Ne kadar kısa ve açık cümle kurarsanız, çocuğunuzun söylediğiniz şeyi anlaması o kadar kolaylaşacaktır. Örneğin; ‘’Sana kaç defa dedim şu oyuncaklarını topla diye, hep aynı şeyi yapıyorsun, beni çok yoruyorsun’’ şeklindeki uzun ve sitemkâr bir cümle yerine ‘’Oyuncaklarını toplamanı istiyorum.’’ gibi cümleleri tercih etmelisiniz. Sonuç hala istediğiniz gibi olmazsa sonuca katlanma yöntemi uygulamalısınız.
⦁ Çocuğunuza model olun: Çocuğunuzda ‘’Demek ki kurallar ihmal edilebilirmiş.’’ algısı oluşturmamak için tüm aile üyeleri olarak kurallara uymaya özen gösterin.
⦁ Hayır demeden ‘hayır’ deyin: Çocuklarımız, erken çocukluk döneminde ‘hayır’ kelimesini söyleme hakkının yalnızca kendisinde olduğunu düşünür. Sınır koyarken çok fazla ‘hayır’ kelimesi kullanmak çocuğunuzla aranızda güç mücadelesine dönüşür. ‘’Hayır, tabletle oynayamazsın.’’ demek yerine ‘’Tabletle oynamak yerine bana yardım edebilir misin? diyerek onun odağını farklı yöne çevirebilirsiniz.
⦁ Tutarlı olun: Anne-baba arasındaki tutarlılık çocuğun kuralların netliğini anlamasında önemli noktalardan biridir.

Çocuğunuza sınır koymak; onun sorumluluk duygusunun gelişmesinde, sosyal hayattaki kurallara uyum sağlamasında, dürtülerini kontrol etmesinde, davranışının doğal sonucuna katlanmayı öğrenmesinde ve belirsizliklerin bilinir kılınmasında önemlidir.

                                                                                                 Psikolog
                                                                                                          Selin Zeynep YILDIZ

psk.seliny